Enthusiasmus by the Jesuit Missionary Marcus Antonius Kappus, A. D. 1708
Rediscovery of a Lost Poem and its Cultural-Historical Significance
DOI:
https://doi.org/10.4312/an.58.2.93-152Keywords:
Marcus Antonius Kappus, Jesuit, missionary, poem in Latin, chronograms, prince Louis Philip of Bourbon, celebrations of 1708, Mexico City, New Spain, printing house of the Rodríguez Lupercio familyAbstract
Jesuit Marcus Antonius Kappus (1657–1717), born in Kamna Gorica (north-western Slovenia), set sail for the New World in 1687. He spent the next thirty years as a missionary among the indigenous Ópata people in the far northwest of Mexico, then part of the Spanish colony of New Spain. In 1708, he wrote a poem entitled Enthuʃiaʃmus ʃive, ʃoLeMnes LVDI PoëtICI MetrIs, pro DVrante anno 1708 ChronographICIs sVb PyroMaChIa DepICtI, which was published in Mexico City. The poem consisting of 276 hexameters in Latin, each printed as a chronogram, was devoted to Louis Philip of Bourbon, the newly-born Prince of Spain (1707–1724). For a long time, only the title of the poem was known, and it was even thought to be lost, as no exemplar could be found in either American or European libraries or archives. Janez Stanonik devoted a special study to the poem, published in Acta Neophilologica in 1995. The author of this article, prompted by Stanonik’s research on Kappus, then came across a copy of the poem in 2021 during an online search in the Biblioteca Foral de Bizkaia in Bilbao. Enthusiasmus is of great significance for understanding Kappus’ missionary and political activities, as well as his literary and artistic capabilities. The article in this issue of the journal discusses the fate of the long-hidden poem, the historical circumstances of its creation, and provides an overview of its content, message and cultural-historical significance within the political and social context of contemporary New Spain and more broadly of the Spanish empire during the War of the Spanish Succession (1701–1714). Envisaged for the forthcoming issue is a transcription of the poem together with its English translation accompanied by a linguistic and literary-historical study, as well as a synthesis of the current knowledge on this extraordinary work by Kappus.
Metrics
Downloads
References
Aguerre Core, Fernando, 2016: Regocijo popular y lealtad aristocrática en el Paraguay del siglo XVIII. La jura del rey Carlos IV en 1790, in: Juan Manuel Casal, Thomas Whigham (eds.), Paraguay: investigaciones de historia social y política II. Asunción de Paraguay: Tiempo de Historia, 21–44. https://www.academia.edu/19425183/Regocijo_popular_y_lealtad_aristocr%C3%A1tica_en_el_Paraguay_del_siglo_XVIII_La_jura_del_rey_Carlos_IV_en_1790. Accessed June 6, 2021.
Altic, Mirela, 2022: Encounters in the New World. Jesuit Cartography of the Americas. Chicago: The University of Chicago Press.
Augustales Cunae, 1716: Augustales Cunae Serenissimi Archi-Ducis Austriae Ducis Asturiae Leopoldi Joannis Josephi Antonii Francisci de Paula Hermenegildi Rudolphi Ignatii Balthasaris, ... Flamisque nocturnis illustratae A Societate Iesv Haereditariae Provinciae Boëmae. Pragae : typis Univers. Carolo-Ferdinandeae, in Collegio Soc: Jesu ad S. Clementem, per Georgium Jacobum Köberle Factorem. https://katalog.cbvk.cz/arl-cbvk/cs/detail-cbvk_us_cat-stjvkcb1020209280-Augustales-Cunae-Serenissimi-ArchiDucis-Austriae-Ducis-Asturiae-Leopoldi-Joannis-Josephi-Antonii-Fr/. Accessed June 20, 2021.
Berndt León Mariscal, Beatriz, 2000: Memoria pictórica de la fiesta barroca en la Nueva España. Los pinceles de la historia: De la PATRIA CRIOLLA a la NACIÓN MEXICANA 1750–1860. Museo Nacional de Arte, Ciudad de México, 92–103.
Bonet Correa, Antonio, 1993: La arquitectura efímera del Barroco en España, Norba: Revistas de Arte 13, 27–70. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=107477. Accessed October 20, 2021.
Brasme, Pierre, 2020: Henricus Cornelius Agrippa de Nettesheim, alias Corneille Agrippa (1486 –1535). http://www.academiemetz.fr/images/2020/Corneille_Agrippa.pdf . Accessed June 14, 2021.
Cabranes, Amaia, 2020: Dinámicas de poder y textos normativos en las fronteras coloniales. Estudios de las ordenanzas promulgadas para el gobierno de las misiones de Nueva Vizcaya entre 1610 y 1710. e-Spania. Revue interdisciplinaire d´études hispaniques médiévales et modernes 35, février 2020. https://doi.org/10.4000/e-spania.33997. Accessed September 21, 2021.
Calvo Portela, Juan Isaac, and Corvera Poiré, Marcela, 2021: Las Estampas Que Ilustran El Libro De Baltasar De Medina, Chronica De La Santa Provincia De San Diego De México, En El Contexto Del Arte Gráfico Novohispano, Del Siglo Xvii, Historia 396, Vol. 11, No. 1, 75–104. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=9416776. Accessed August 24, 2025.
Castelle, Manon, 2016: Les techniques de fabrication de la grande statuaire en bronze 1540-1660 en France (doctoral thesis). Paris: Université Paris-Saclay. https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-01385286/file/fix_vhnFSdtU.pdf. Accessed June 27, 2021.
Chrisomalis, Stephen, 2021: Numerals as Letters: Ludic Language in Chronographic Writing, in: John Bodel, Stephen Houston (eds.), The Hidden Language of Graphic Signs. Cryptic Writing and Meaningful Marks. Cambridge: Cambridge University Press, 126–156. https://books.google.si/books?id=Syg0EAAAQBAJ&pg=PA138&lpg=PA138&dq=james+hilton+chronograms&source=bl&ots=rEZSiJM45S&sig=ACfU3U0Q_VrwXcHZYY5wfl_ksjozKQePQQ&hl=sl&sa=X&ved=2ahUKEwjX3qClg8jyAhWohP0HHRAvAow4RhDoAXoECBEQAw#v=onepage&q=james%20hilton%20chronograms&f=false. Accessed August 23, 2021.
Classen, Albrecht, 2013: Early History of the Southwest through the Eyes of German-Speaking Jesuit Missionaries: a Transcultural Experience in the Eighteenth Century. Latham, MD: Lexington Books.
Clossey, Luke, 2010: Salvation and Globalization in the Early Jesuit Missions. Cambridge: Cambridge University Press.
Deželak Trojar, Monika (ed.), 2020a: Janez Ludvik Schönleben: Haeresis fulminata – Strela udari kriviverca. Ljubljana: ZRC SAZU, Inštitut za slovensko literaturo in literarne vede (elektronska znanstvenokritična izdaja). https://sidih.si/20.500.12325/32. Accessed October 16, 2021.
Deželak Trojar, Monika, 2020b: Teoretska opredelitev in vloga dramatike v jezuitskem redovnem ustroju. Primerjalna književnost 43/2, 141–169. Dostopno na naslovu: https://ojs-gr.zrc-sazu.si/primerjalna_knjizevnost/article/view/8034/7512. Accessed October 16, 2021.
Dolinar, France M., 2013: Cerkvene razmere v času Sebastijana Pogačarja (1693–1762), in: Antonija Jelec, Kronogrami Sebastijana Pogačarja (1693–1762), Radovljica: Didakta, 297–298.
Escamilla González, Iván, 2004: Razones de la lealtad, cláuzulas de la fineza: poderes, conflictos y consensos en la oratoria sagrada novohispana ante la sucesión de Felipe V, in: Alicia Mayer, Ernesto de la Torre Villar (eds.), Religión, poder y autoridad en la Nueva España. México, 179–204.
Fernández Castro, Roberto, 2023: La Plaza Mayor: Vistas urbanas de Manuel de Arellano, Revista BiCentenario. El ayer y hoy de México 54. http://revistabicentenario.com.mx/index.php/archivos/la-plaza-mayor-vistas-urbanas-de-manuel-de-arellano/. Accessed September 17, 2024.
Fernández Valladares, Mercedes, 1988: Catálogo bibliográfico y estudio literario de la sátira política popular madrileña (1690–1788), tesis doctoral, Madrid. Electronic version 2019. https://eprints.ucm.es/id/eprint/55044/1/T14321.pdf. Accessed May 24, 2021.
Franco Rubio, Gloria A., 2008: Rituales y ceremonial en torno a la procreación real en un contexto de crisis: El primer embarazo de María Luisa de Saboya (1707), in: José Manuel Nieto Soria, María Victoria López-Cordón Cortezo (eds.), Gobernar en tiempos de crisis. Las quiebras dinásticas en el ámbito hispánico 1250–1808, Madrid, 285–316. https://www.ucm.es/data/cont/docs/995-2015-01-09-Gobernar.pdf. Accessed October 16, 2021.
Galán Lorda, Mercedes, 1997: Ordenanzas del Cabildo de México sobre abastos en el siglo XVIII. Anuario de historia del derecho español 67, 1315–1338. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=134707. Accessed September 26, 2021.
García Aguilar, Idalia, 2014: Imprenta y librerías jesuitas en la Nueva España, in: Idalia García Aguilar, Pedro Rueda Ramírez (eds.), El libro en circulación en la América colonial. Producción, circuitos de distribución y conformación de bibliotecas en los siglos XVI al XVIII, México, 205–237.
Garone Gravier, Marina, 2025: Sobre un campo blanco. Las formas de lo impreso en el libro antiguo mexicano. Fundación Universidad de las Américas: Puebla. https://catarina.udlap.mx/ximg/db/xmlibris/exposiciones/biblioteca_franciscana/sobre_un_campo_blanco/html/. Accessed August 25, 2025.
Hausberger, Bernd, 1995: Jesuiten aus Mitteleuropa im kolonialen Mexiko. Eine Bio-Bibliographie. Wien/München: Verlag für Geschichte und Politik/Oldenbourg.
Hausberger, Bernd, 2000: Für Gott und König: Die Mission der Jesuiten im kolonialen Mexiko. Wien/München: Verlag für Geschichte und Politik/Oldenbourg.
Hilton, James, 1882: Chronograms, 5000 and more in number excerpted out of various authors and collected at many places. London: Elliot Stock.
Hilton, James, 1885: Chronograms Continued And Concluded. More Than Five thousand in numbers. London: Elliot Stock.
Hilton, James, 1895: Chronograms Collected – Since The Publication of the Two Preceding Volumes in 1882 and 1885. London: Elliot Stock.
Huonder, Anton, 1899: Deutsche Jesuitenmissionäre des 17. und 18. Jahrhunderts. Ein Beitrag zur Missionsgeschichte und zur deutschen Biographie. Freiburg im Breisgau: Herder´sche Verlagshandlung.
Jelenc, Antonija, 2013: Kronogrami Sebastijana Pogačarja (1693–1762). Radovljica: Didakta.
Južnič, Stanislav, 2018: Cabbage for Californian Island (on 300th anniversary of Kapus´s death), in: Pierre-Marie Delpu and Christophe Poupault (eds.), Viaggiatori. Circolazioni scambi ed esilio 3. Les voyages politiques en Europe (XVIIIe – XXe siècles), year 2, no. 1, September 2018, 259–330. ISSN 2532–7623
Kappus, Marcus Antonius, 1708: Enthusiasmus / Sive / solemnes lvdi poëtici / metris pro dvrante anno 1708 Chronographicis / svb Pyromachia depicti. Ciudad de México: apud Hæredes Viduæ Francisci Rodriguez Lupercio. https://liburutegibiltegi.bizkaia.eus/handle/20.500.11938/75452. Accessed January 12, 2021.
Kino, Eusebius Franciscus, 1681: Exposición Astronómica de el Cometa, Que el Año de 1680, por los meses de Noviembre, y Diziembre, y este Año de 1681, por los meses de Enero y Febrero, se ha visto en todo el mundo, y se ha observado en la Ciudad de Cádiz / el P. Eusebio Francisco Kino, De la Compañía de Jesús. Ciudad de México: por Francisco Rodríguez Lupercio. https://www.cervantesvirtual.com/obra/exposicion-astronomica-del-cometa-que-el-ano-de-1680-por-los-meses-de-noviembre-y-diciembre-y-este-ano-de-1681-por-los-meses-de-enero-y-febrero-se-ha-visto-en-todo-el-mundo-y-se-ha-observado-en-la-ciudad-de-cadiz--0/. Accessed August 28, 2025.
Kočevar, Vanja, 2019: Družbena in identitetna mobilnost kranjskih deželnih stanov kot posledica protireformacije in katoliške obnove, in: Boris Golec (ed.), Družbena in identitetna mobilnost v slovenskem prostoru med poznim srednjim vekom in 20. stoletjem. Ljubljana: ZRC SAZU, Zgodovinski inštitut Milka Kosa, Založba ZRC, 101–179.
León-Portilla, Miguel, 2001 [1989]: Cartografía y crónicas de la antigua California. Ciudad de México: Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto de Investigaciones Históricas.
Lorichius, Johannes, 1545: Aenigmata. Frankfurt am Main: Christian Egenolph. http://mateo.uni-mannheim.de/camena/loric1/lorichiusaenigmata.xml. Accessed June 6, 2021.
Manzano Valenzuela, Jair Sidharta, 2021: Los impresos novohispanos del siglo XVII: revisión y caracterización del libro barroco mexicano. Doctoral thesis, Ciudad de México: Universidad Nacional Autónoma de México.
Martínez Leal, Luisa, 2002: Los impresores libreros en Nueva España del siglo XVII. https://www.uam.mx/difusion/revista/may2002/martinez.pdf. Accessed August 21, 2025.
Maver, Igor, 2016: Indipetae in nekatera neobjavljena pisma slovenskega misijonarja in raziskovalca Marka Antona Kappusa iz španske kolonialne Severne Amerike (Nueva España). Stanonikov zbornik: študije in eseji s področja literarnih in sorodnih ved. Ljubljana, SAZU, 57–103.
Maver, Igor, 2021: V Evropi ohranjena pisma, in: Šabec, Maja, Nabergoj, Tomaž, Maver, Igor, Prenz Kopušar, Ana Cecilia: Marko Anton Kappus – slovenski jezuit na koncu Novega sveta. Razprave FF, Ljubljana, 17–73.
Maver, Igor, 2023a: Letters by the Slovenian Missionary Marcus Antonius Kappus to the Habsburg Monarchy Including the 1701 Map of California as a Peninsula. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Sitzungsberichte der philosophisch-historischen Klasse 933, Edition Woldan 10.
Maver, Igor, 2023b: Mednarodni pomen kranjskega misijonarja Marka Antona Kappusa pri kartografiranju Kalifornije. Od Alkuina do von Wolkensteina, Melvilla in Steinbecka: znanstvene razprave ob stoletnici rojstva akademika Janeza Stanonika (1922–2014). Ljubljana, SAZU, 65-84.
Medina, José Toribio, 1908–1911: La imprenta en México 1539–1821, I–VIII. Santiago de Chile.
Medina, José Toribio, 1958: Historia de la imprenta en los antiguos dominios españoles en América y Oceanía, Tomo I, II. Santiago de Chile: Fondo Histórico y Bibliográfico José Toribio Medina.
Nabergoj, Tomaž, 1998: A letter of Marcus Antonius Kappus to Eusebius Franciscus Kino (Sonora in 1690). Acta Neophilologica, XXXI, 65–80.
Nabergoj, Tomaž, 2021: Pesnitev Enthusiasmus kot izraz globalnega delovanja jezuitov, in: Šabec, Maja, Nabergoj, Tomaž, Maver, Igor, Prenz Kopušar, Ana Cecilia: Marko Anton Kappus – slovenski jezuit na koncu Novega sveta. Razprave FF, Ljubljana, 297–359.
Navajas Josa, Belén, 2009: El padre Kino y la Pimería. Aculturación y expansión en la frontera norte de Nueva España (Doctoral thesis). Madrid: Universidad Complutense.
Navarro García, Luis 1986: Fiesta en Bogotá en 1708 por el nacimiento del príncipe de Asturias. Historia Social y Económica de América, 2. Alcalá de Henares, Madrid, 199–216.
Perea y Porras, Francisco de, 1720–1733: El hechizo de España. Oracion panegirica en la solemnissima fiesta, con que la Santa Iglesia Cathedral de Salamanca... celebrò, y coronò en accion de gracias al Santissimo Sacramento, el domingo 13 de noviembre de 1707... los salmantinos festejos por el feliz natalicio del Serenissimo Principe Luis de Borbon y Castilla, el primero, y por la dichosa restauracion de Ciudad-Rodrigo. Dixola el doctor D. Francisco de Perea y Porras... Ciudad Rodrigo (Sevilla). https://digibug.ugr.es/handle/10481/4826?show=full. Accessed December 1, 2021.
Petrič, Jerneja, 1982: Naši na tujih tleh : antologija književnosti Slovencev v Severni Ameriki. Cankarjeva založba : Slovenska izseljenska matica, Ljubljana.
Pilling, James Constantine, 1885: Proof-sheets of a bibliography of the languages of the North American Indians. Washington. https://books.google.si/books?id=4wA4AQAAMAAJ&pg=PA310&dq=francisco+rodriguez+lupercio&hl=sl&sa=X&ved=2ahUKEwiY0u2Zj_nuAhWiw4sKHSf0BmoQ6AEwA3oECAcQAg#v=onepage&q=francisco%20rodriguez%20lupercio&f=false;. Accessed February 19, 2021.
Pita Pico, Roger, 2017: Lo popular en las celebraciones monárquicas. Revista Credencial, agosto de 2017. https://www.revistacredencial.com/historia/temas/lo-popular-en-las-celebraciones-monarquicas. Accessed February 25, 2021.
Prenz Kopušar, Ana Cecilia, 2021, Med geografskimi odkritji, evangelizacijo in globalizacijo, in: Maja Šabec, Tomaž Nabergoj, Igor Maver, Ana Cecilia Prenz Kopušar, Marko Anton Kappus – slovenski jezuit na koncu Novega sveta. Razprave FF, Ljubljana, 271–295.
Ramos, Juan Vicente, [1707?]: Fabvla heroyca, Hercvles, fvndador de Sevilla. Celebracion festiva, al felicissimo natal del Principe de las Asturias, nvestro Señor Lvis I. qve consagra a la sin exemplar leal, y nobilissima civdad de Sevilla, la Escvela del insigne Colegio del invicto R. M. San Hermenegildo, de la Compañia de Jesvs. Por mano del Sr. D. Geronymo Ortiz de Sandoval, Conde de la Mejorada, Procurador Mayor de dicha Ciudad. (Sevilla?: s.n.). https://www.europeana.eu/en/item/339/_0000001656. Accessed May 20, 2021.
Reisp, Branko, 1996: Karteli turnirja leta 1652 v Ljubljani iz Knjižnice Narodnega muzeja. Zgodovinski časopis, year 50, no. 1, 47–52.
Relación, 1707: RELACION DE LAS DEMONSTRACIONES DE ACCION DE GRACIAS. Y REGOCIJO, QVE CELEBRÓ LA VNIVERSIDAD DE SALAMANCA, Por el deseado, y feliz nacimiento del Serenissimo Principe nuestro Señor Luis Primero deste nombre en España. Salamanca: Imprenta de Maria Estevez, Viuda, Impressora de la Universidad. https://rua.ua.es/dspace/handle/10045/62939. Accessed May 20, 2021.
Rodríguez Domínguez, Guadalupe (Coordinadora), 2012: Catálogo de impresos novohispanos (1563–1766), Biblioteca Digital de Humanidades 12. Veracruz: Universidad Veracruzana, Dirección General del Área Académica de Humanidades. https://www.uv.mx/bdh/files/2012/10/catalogo-impresos-novohispanos.pdf. Accessed May 20, 2021.
Rodríguez Garrido, José A., 2017: Pedro de Peralta Barnuevo: Loa para la comedia con que se celebro´ la familia del excelentísimo señor Marqués de Castelfuerte, virrey de estos reinos, la asumpcio´n a la corona de España del Rey nuestro Señor, Don Luis I, que Dios guarde, en las fiestas reales que hicieron en esta ciudad a tan glorioso asumpto, in: Carlos Mata Induráin (ed.), »Estos festejos de Alcides«. Loas sacramentales y cortesanas del siglo de oro. New York: IDEA/IGAS, 311–345. https://www.academia.edu/38214181/Pedro_de_Peralta_Barnuevo_Loa_para_la_comedia_con_que_celebr%C3%B3_la_familia_del_excelent%C3%ADsimo_se%C3%B1or_marqu%C3%A9s_de_Castellfuerte_virrey_de_estos_reinos_la_asumpci%C3%B3n_a_la_corona_de_Espa%C3%B1a_del_rey_nuestro_se%C3%B1or_Luis_I_estudio_edici%C3%B3n_y_notas_. Accessed November 18, 2021.
Romero de Terreros y Vinent, Manuel, 1917: Los grabadores en Mexico durante la epoca colonial, Mexico.
Ruiz Jiménez, Juan, 2019: Celebrations made in Manila by the birth of Prince Luis Felipe (1708), Paisajes Sonoros Históricos. ISSN: 2603-686X. http://www.historicalsoundscapes.com/evento/1039/manila/en. Accessed November 18, 2021.
Solano, Francisco de, 1994: Las voces de la Ciudad. México a través de sus impresos (1539–1821), Biblioteca de historia de America, Consejo Superior de Investigaciones Científicas, Madrid.
Stanonik, Janez, 1986: Letters of Marcus Antonius Kappus from colonial America I., Acta Neophilologica, 19, 33–57.
Stanonik, Janez, 1987: Letters of Marcus Antonius Kappus from colonial America II., Acta Neophilologica, 20, 25–38.
Stanonik, Janez, 1988: Letters of Marcus Antonius Kappus from colonial America III., Acta Neophilologica, 21, 3–9.
Stanonik, Janez, 1989: Letters of Marcus Antonius Kappus from Colonial America IV. Acta Neophilologica, 22, 39–50.
Stanonik, Janez, 1990: Letters of Marcus Antonius Kappus from colonial America V., Acta Neophilologica, 23, 27–37.
Stanonik, Janez, 1995: Marcus Antonius Kappus: the first Slovenia-born poet in America. Acta Neophilologica, 28, 59–68.
Stanonik, Janez, 1997: Letters of Marcus Antonius Kappus from colonial America VI., Acta Neophilologica, 30, 43–57.
Stanonik, Janez, 2007: Marcus Antonius Kappus: a Reevaluation. Acta Neophilologica, 40, 1–2, 61–74.
Šabec, Maja, 2021a: Los retos de la vida misionera en Nueva España vistos a través de las cartas del jesuita esloveno Marco Antonio Kappus: el repartimiento y el socorro, Studia Romanica et Anglica Zagrabiensia 6, 241–248.
Šabec, Maja, 2021b: Pisma v španščini, in: Šabec, Maja, Nabergoj, Tomaž, Maver, Igor, Prenz Kopušar, Ana Cecilia: Marko Anton Kappus – slovenski jezuit na koncu Novega sveta. Razprave FF, Ljubljana, 75–270.
Šabec, Maja, Nabergoj, Tomaž, Maver, Igor, Prenz Kopušar, Ana Cecilia, 2021: Marko Anton Kappus – slovenski jezuit na koncu Novega sveta. Razprave FF, Ljubljana.
Šmitek, Zmago, 1986: Klic daljnih svetov. Slovenci in neevropske kulture. Ljubljana: Založba Borec.
Tenorio, Martha Lilia (ed.), 2007: Debido recuerdo de agradecimiento leal, José López de Avilés, published by El Colegio de México, Centro de Estudios Lingüísticos y Literarios, México, D. F.
Tetta, Melchior, 1660: PYROMACHIA, SIVE IGNIVM Caelestis, Elementaris, & Vitalis, PHILOSOPHICA CONCERTATIO. Venetiis: Typis Franc. Valuasensij. https://books.google.si/books?id=2JGWOtARWjgC&pg=PA38&lpg=PA38&dq=pyromachia+sive+ignium+caelestis+elementaris&source=bl&ots=zLkDax_QmT&sig=ACfU3U2ahn9PeKQV8OK00ioO_Vu8qhaZ9w&hl=sl&sa=X&ved=2ahUKEwjgoK31urjxAhWThf0HHXEmBr0Q6AEwBXoECAkQAw#v=onepage&q=pyromachia%20sive%20ignium%20caelestis%20elementaris&f=false. Accessed June 20, 2021.
Tlacxani Segura, Gonzalo, 2020: El juramento de la ciudad de México a Luis I de Borbón. El testimonio histórico del gremio de plateros, 1724. Revista de Historia de América, 159, 51–78. https://doi.org/10.35424/rha.159.2020.598. Accessed June 6, 2021.
Torre Villar, Ernesto de la, 2015: Breve historia del libro en México. México: Universidad Nacional Autónoma de México.
Torres Olleta, María Gabriela, 2013: Hibleo laberíntico lírico y músico de la Ciudad de Sangüesa (1707), in: Alain Bégue, María Luisa Lobato, Carlos Mata Indurain, Jean-Pierre Tardieu (eds.), Culturas y escrituras entre siglos (del XVI al XXI), Colección BIADIG (Biblioteca Áurea Digital) 16, Publicaciones digitales del GRISO. Pamplona: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Navarra, 275–298. https://dadun.unav.edu/bitstream/10171/29553/1/Entresiglos_11_TorresOlleta.pdf. Accessed June 24, 2021.
Vázquez Mantecón, María del Carmen, 2017: Cohetes de regocijo. Una interpretación de la fiesta mexicana. México: Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto de Investigaciones Históricas, Serie Historia General, 35. http://www.historicas.unam.mx/publicaciones/publicadigital/libros/cohetes/682.html. Accessed June 6, 2021.
Virgil, 1916: Eclogues, Georgics, Aeneid. Translated by Fairclough, H R. Loeb Classical Library Volumes 63 & 64. Cambridge, MA. Harvard University Press.
Xardón, Antonio, 1708: NUEVO SOLSTICIO ENTRE LEÓN, Y VIRGEN PARA EXALTACIÓN DE ESPAÑA EN SAGITARIO. Horoscopo Astrono-mystico AL FELIZ NACIMIENTO Del Primogénito de las Magestades Catholicas EL SEÑOR DON LVIS I Jurado Principe de las Asturias: por los Herederos de Juan Joseph Guillena Carrascoso. https://www.cervantesvirtual.com/obra/nuevo-solsticio-entre-leon-y-virgen-para-exaltacion-de-espana-en-sagitario-horoscopo-astronomystico-al-feliz-nacimiento-del-primogenito-de-las-magestades-catholicas-el-senor-don-luis-i-jurado-principe-de-las-asturias--0/. Accessed September 17, 2024.
Yetman, David, 2012: Conflict in Colonial Sonora: Indians, Priests, and Settlers. Albuquerque: University of New Mexico Press.
Zaplotnik, Janez L., 2016: Marko Anton Kappus. Prvi slovenski misijonar v Ameriki / Mark Anton Kappus. The First Slovenian Missionary Exporer in America (ed. Peter Rožič), Ljubljana.
Zempoalteca Chávez, Isis, 2013: Camino del cielo en lengua mexicana de Fray Martín de León. http://www.sup-infor.com/sources/Camino_del_cielo/Camino-inf.htm. Accessed May 23, 2021.
Downloads
Published
Data Availability Statement
All research data on the topic is available in the submitted article.
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Tomaž Nabergoj

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.