Sezonskost in trajnostnost turizma – študija primera
Zavarovana območja v Srbiji
DOI:
https://doi.org/10.4312/dela.57.137-153Ključne besede:
turizem, sezonskost, trajnostnost, zavarovana območja, SrbijaPovzetek
Vloga sezonskosti v trajnostnem razvoju turizma je večplastna in kompleksna. Povezava med sezonskostjo in trajnostnostjo je še bolj zapletena, ko gre za zavarovana območja. To povezavo smo proučili na primerih izbranih zavarovanih gorskih območij v Srbiji ‒ narodnih parkov Kopaonik in Tara ter naravnih parkov Stara planina in Zlatibor. Za merjenje sezonskosti in prikaz neuravnoteženosti mesečne porazdelitve števila turističnih prenočitev v omenjenih destinacijah v obdobju 2013‒2021 smo uporabili Ginijev indeks. Rezultati raziskave kažejo, da imajo analizirana zavarovana gorska območja v Srbiji različne vrednosti Ginijevega indeksa, kar je pogojeno z njihovimi naravnimi predispozicijami za razvoj turizma (npr. nadmorska višina in trajanje snežne odeje), hkrati pa tudi stopnje turistične razvitosti območja. Da bi zmanjšali vplive sezonskosti, v vsaki izmed obravnavanih destinacij izvajajo alternativne oblike turizma in aktivnosti.
Prenosi
Literatura
Amidžić, L., Krasulja, S., Đorđević, Z., Panjković, B., Ostojić, D., Belij, S., Habijan-Mikeš, V., Kovačev, N. et al., 2011. Zaštićena prirodna dobra Srbije [Protected natural assets of Serbia]. Belgrade: Ministry of Environment, Mining and Spatial Planning, Institute for Nature Conservation of Serbia.
Announcement, Statistical Office of the Republic of Serbia, 2013‒2021. URL: https://www.stat.gov.rs/publikacije/ (accessed 10.07.2022).
Ayuso, S., 2003. Turismo sostenible: reto o ilusión? Barcelona: Centre d'Estudis Ambientals.
Blancas, F. J., Lozano-Oyola, M., González, M., Guerrero, F. M., Caballero, R., 2011. How to use sustainability indicators for tourism planning: The case of rural tourism in Andalusia (Spain). Science of The Total Environment, 412–413, pp. 28‒45. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2011.09.066. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2011.09.066
Butler, R., 1994. Seasonality in tourism: issues and problems. In: Seaton, A. V. (ed.). Tourism: The state of the art. New York: John Wiley & Sons, pp. 332–339.
Ćorluka, G., Vukušić, A. 2017. Seasonal concentration of tourism in Croatia. Journal of Information Systems & Operations Management, 11, 2, pp. 232–242.
Dimoska, T., Petrevska, B. 2012. Indicators for sustainable tourism development in Macedonia. Conference proceedings, first international conference on business, economics and finance »From liberalization to globalization: Challenges in the changing world«, 13–15 September 2012, Štip, Macedonia, pp. 389–400.
Djurdjić, S., Jakovljević, T., Stojković, S. 2022. The sustainable development of tourism in the mountainous protected areas of Serbia. In: Lojović, M. (ed.). Proceedings of conference: Tourism in modern European and Euroasian area – state, problems, challenges, perspectives, May 2022, Trebinje, Bosnia and Herzegovina, pp. 335–347.
Duro, J. A., Turrión-Prats, J., 2019. Tourism seasonality worldwide. Tourism Management Perspectives, 31, pp. 38‒53. DOI: 10.1016/j.tmp.2019.03.010. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.03.010
Đorđević, N., Lakićević, N., Milićević, S., 2018. Benčmarking analiza turizma u nacionalnim parkovima Tara i Kopaonik [Benchmarking analysis of tourism in national parks Tara and Kopaonik]. Ekonomija, teorija i praksa, 3, pp. 52‒70. DOI:105937/etp1803052Đ. DOI: https://doi.org/10.5937/etp1803052D
Fernandes, P.O., Nunes, A. M., Veloso, C. M., Santos, E., Ferreira, F. A., Fonseca, M. J. S., 2020. Outdoor solutions for the seasonal concentration of tourism demand in Northern Portugal: An integrated approach based on the Gini Index. Handbook of research on the impacts, challenges, and policy responses to overtourism. IGI Global, pp. 364‒379. DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-7998-2224-0.ch019
Fernández-Morales, A., 2003. Decomposing seasonal concentration. Annals of Tourism Research, 30, pp. 942‒956. DOI: 10.1016/S0160-7383(03)00090-2. DOI: https://doi.org/10.1016/S0160-7383(03)00090-2
Fernández-Morales, A., Mayorga-Toledano, M. C., 2008. Seasonal concentration of the hotel demand in Costa del Sol: A decomposition by nationalities. Tourism Management, 29, 5, pp. 940–949. DOI: 10.1016/j.tourman.2007.11.003. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2007.11.003
Fernández-Morales, A., Cisneros-Martínez, J. D., McCabe, S., 2016. Seasonal concentration of tourism demand: Decomposition analysis and marketing implications. Tourism Management, 56, 172–190. DOI: 10.1016/j.tourman.2016.04.004. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.04.004
Gee, C. Y., Fayos-Sola, E., 1999. International tourism: A global perspective. Madrid: World Tourism Organization.
Kim, Y. J., Lee, D. K., Kim, C. K., 2020. Spatial trade off between biodiversity and nature-based tourism: Considering mobile phone-driven visitation pattern. Global Ecology and Conservation, 21, e00899. DOI: 10.1016/j.gecco.2019.e00899. DOI: https://doi.org/10.1016/j.gecco.2019.e00899
Kostopoulou, S., Kyritsis, I., 2006. A tourism carrying capacity indicator for protected areas. Anatolia, 17, 1, pp. 5‒24. DOI: https://doi.org/10.1080/13032917.2006.9687024
Kožić, I., Krešić, D., Boranić-Živoder, S., 2013. Analiza sezonalnosti turizma u Hrvatskoj primjenom metode Gini koeficijenta. Ekonomski pregled, 64, 2, pp. 159–181.
Lau, P. L, Koo, T. T. R., Dwyer, L., 2017. Metrics to measure the geographic characteristics of tourism markets: An integrated approach based on Gini index decomposition. Tourism Management, 59, pp. 171‒181. DOI: 10.1016/j.tourman.2016.07.019. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.07.019
Lau, P. L., Koo, T. T., 2022. Multidimensional decomposition of Gini elasticities to quantify the spatio temporality of travel and tourism distribution. Tourism Management, 88, 104422. DOI: 10.1016/j.tourman.2021.104422. DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2021.104422
López, J. M., López, L. M., 2006. La concentración estacional en las regiones españolas desde una perspectiva de la oferta turística. Revista de Estudios Regionales, 77, pp. 77–104.
Lozano-Oyola, M., Blancas, F. J., González, M., Caballero, R., 2012. Sustainable tourism indicators as planning tools in cultural destinations. Ecological Indicators, 18, pp. 659–675. DOI: 10.1016/j.ecolind.2012.01.014. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2012.01.014
Lundtorp, S., 2001. Measuring tourism seasonality. In: Baum, T., Lundtorp, S. (eds.). Seasonality in tourism. Oxford, England: Pergamon, pp. 23–50. DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-08-043674-6.50006-4
Manojlović, I., Denda, S.. Stojanović, J., 2015. Turistička valorizacija Stare planine [Tourist valorization of Stara planina]. In: Filipović, D., Đurđić, S. (eds). Četvrti srpski kongres geografa ‒ Zbornik radova mladih istraživača. Belgrade: University of Belgrade ‒ Faculty of Geography, Serbian Geographical Society, pp. 163‒168.
Martín Martín, J. M., de Dios Jimenez Aguilera, J., Molina Moreno, V., 2014. Impacts of seasonality on environmental sustainability in the tourism sector based on destination type: an application to Spain’s Andalusia region. Tourism Economics, 20, 1, pp 123–142. DOI: 10.5367/te.2013.0256. DOI: https://doi.org/10.5367/te.2013.0256
Martín Martín, J. M., Salinas Fernández, J. A., Rodríguez Martín, J. A., del Sol Ostos Rey, M., 2020. Analysis of tourism seasonality as a factor limiting the sustainable development of rural areas. Journal of Hospitality & Tourism Research, 44, 1, pp. 45–75.DOI:10.1177/1096348019876688. DOI: https://doi.org/10.1177/1096348019876688
Martín Martín, J. M., Salinas Fernandez, J. A., 2022. The effects of technological improvements in the train network on tourism sustainability. An approach focused on seasonality. Sustainable Technology and Entrepreneurship, 1, 1, 100005. DOI: 10.1016/j.stae.2022.100005. DOI: https://doi.org/10.1016/j.stae.2022.100005
Nastassios, A., Sitouras, T., 2004. Adjusted Gini coefficient and “months equivalent” degree of tourism seasonality: A research note. Tourism Economics, 10, 1 , pp. 95‒100. DOI: 10.5367/00000000477316661. DOI: https://doi.org/10.5367/000000004773166619
Papakonstantinidis, L. A., 2012. Forecasting the tourist impact based on Gini Index: Flexible development policies. International Journal of Tourism and Travel Management, 1/2, pp. 48‒57.
Prachvuthy, M., 2006. Tourism, poverty, and income distribution: Chambok community-based ecotourism development, Kirirom National Park, Kompong Speu Province, Cambodia. Journal of GMS Development Studies, 3, pp. 25‒40.
Rahman, M., 2022. Is co-management a double-edged sword in the protected areas of Sundarbans mangrove? Biology & Philosophy, 37, 4. DOI: 10.1007/s10539-022-09836-3. DOI: https://doi.org/10.1007/s10539-022-09836-3
Rosselló, J., Riera, A., Sansó, A., 2004. The economic determinants of seasonal patterns. Annals of Tourism Research, 31, 3, pp. 697‒711. DOI: 10.1016/j.annals.2004.02.001. DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2004.02.001
Sæþórsdóttir, A. D., Hall, M. C., Stefánsson, Þ., 2019. Senses by seasons: Tourists’ perceptions depending on seasonality in popular nature destinations in Iceland. Sustainability, 11, 11, 3059. DOI:10.3390/su11113059. DOI: https://doi.org/10.3390/su11113059
Selänniemi, T., 2001.Trapped by the image: the implications of cultural tourism in the insular Mediterranean. In: Ioannides, D., Apostolopoulos, Y., Sonmez, S. (eds.). Mediterranean islands and sustainable tourism development: Practices, management and policies. London, New York: Continuum, pp. 108–123.
Shaw, G., Williams, A. M., 1998. Entrepreneurship, small business culture and tourism development. In: Ioannides, D., Debbage, K. G. (eds.). The economic geography of the tourist industry. London, New York: Routledge, pp. 235–255. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203398425_chapter_13
Sims, K. R., 2010. Conservation and development: Evidence from Thai protected areas. Journal of Environmental Economics and Management, 60, 2, pp. 94‒114. DOI: 10.1016/j.jeem.2010.05.003. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jeem.2010.05.003
Su, Z., Aaron, J. R., Guan, Y., Wang, H., 2019. Sustainable livelihood capital and strategy in rural tourism households: A seasonality perspective. Sustainability, 11, 4833. DOI: 10.3390/su11184833. DOI: https://doi.org/10.3390/su11184833
Suštar, N., Laškarin Ažić, M., 2018. Measuring tourism seasonality across selected Mediterranean countries. Economies of the Balkan and Eastern European Countries. KnE Social Sciences, pp. 216–229. DOI: 10.18502/kss.v4i1.5990. DOI: https://doi.org/10.18502/kss.v4i1.5990
United Nations World Tourism Organization, 2004. Indicators of sustainable development for tourism destinations. Madrid: United Nations World Tourism Organization.
Wanhill, S., 1980.Tackling seasonality: A technical note. International Journal of Tourism Management, 1, 4, pp. 243‒245. DOI: 10.1016/0143-2516(80)90048-1. DOI: https://doi.org/10.1016/0143-2516(80)90048-1
Xu, B., Pan, J., 2019. Spatial distribution characteristics of national protected areas in China. Journal of Geographical Sciences, 29,12, pp. 2047‒2068. DOI: 10.1007/s11442-019-1704-0. DOI: https://doi.org/10.1007/s11442-019-1704-0
Prenosi
Objavljeno
Številka
Rubrika
Licenca
Avtorske pravice (c) 2022 Sanja Pavlović, Snežana Đurđić, Marija Belij Radin, Dejan Filipović, Nikola Todorović

To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva-Deljenje pod enakimi pogoji 4.0 mednarodno licenco.