FIZIKALNE KNJIGE V TURJAŠKI KNJIŽNICI

Avtorji

  • Stanislav Južnič Dr. Stanislav Južnič, dipl. ing. fizike in doktor zgodovinskih znanosti, je raziskovalec pri Znanstveno raziskovalnem centru SAZU. Naslov: Fara 2, 1336 Vas Naslov elektronske pošte: stanislav.juznic-1@ou.edu

DOI:

https://doi.org/10.55741/knj.50.3.14156

Ključne besede:

Turjačani, baročne knjižnice, knjižnični fondi, Ljubljana, fizika, filozofija

Povzetek

IZVLEČEK

Opisane so fizikalne knjige ljubljanske Turjaške knežje knjižnice, uvrščene v razred filozofije. Posebej so izpostavljena znanstvena nagnjenja in usmeritve prvih lastnikov knjig, predvsem turjaškega grofa Volfa Engelberta in njegovega brata - kneza Janeza Vajkarda v začetku druge polovice 17. stoletja. Podrobno je raziskan pomen njunih nabav v luči mnogoterih tokov vedno bolj zastarele Aristotelove fizike, vplivov protestantov, ki sta jim do najstniških let pripadala tudi sama, piscev iz različnih meniških redov, članov sodobnih akademij na čelu z Galilejevo akademijo dei Lincei in raziskovalcev »nadnaravnih« pojavov kot prednikov moderne nove znanosti. Knjižnica služi kot osnova za razmišljanje o fizikalnih prepričanjih Turjačanov kmalu po njihovi vrnitvi v katoliško vero in še posebej o njihovem odnosu do znanstvenih novosti. Našteti so sedanji lastniki nekdanjih turjaških knjig v ZDA in Evropi. Turjaška knjižnica je primerjana z drugimi podobnimi zbirkami v Evropi.

Prenosi

Podatki o prenosih še niso na voljo.

Literatura

Aristotel. (1495-1498). Opera (v grščini). I-V (I (1. 11. 1495); II (1497); III (29. 1. 1497); IV (1. 6. 1497); V (junij 1498). Venetiis: Aldus Manutius (T; 2o).

Aristotel. (1593). Aristotelis … tomus Physicus, in quo… Francofurti: Andreae Wecheli heredes (T; Mestna knjižnica Linkoping).

Boethius, Anicije Manilaj Severin. (1521). De philosophia consolata. Viennae (NUK-962, Ekslibris: Johann Stefan Floriantschich; 50 nepaginiranih listov).

Boethius, Anicije Manilaj Severin. (1488). (Institutione) Arithmetica, duobus discreta libris: adjecto commentario, mysticam numerorum applicationem perstrigente declarata. Venetia (NUK-950, Segr. Philipi Terpini exlib. 1650).

Boethius, Anicije Manilaj Severin; Rota, Julianus Martianus (ur.). (1585). Inter Latinos Aristotelis interpretes et aetate primi et doctrina praecipui, dialectica. Venetiis: Joann Gryphi (Univerza Sv. Bonaventure v New Yorku; 12 + 712 strani, 33 cm).

Cornaeus, Melchior. (1657). Curriculum philosophiae peripateticae uti noc tempore in scholis decurri solet, multis figures et curiositatibus a mathesi petitis, et ad physin reductis, illustratum Auctore R.P. Michaele Corneo, Soc. Jesu SS. Theologiae doctore, ejusdemque in Alma Universitate Herbipolensi Professore Ordinario. Herbipoli (Würtzburg): Elia Michaelis Zinck (T; 628+427 strani; 4o). Ponatis: (1675). Herbipoli: Job. Hertz (465+484 strani).

Curio, Celio Secundo. (1547). Coelii Secundi Curionis, De omni artificio disserendi atque tractandi, summa: habetis his, studiosi, in tam parvo corpore, quicquid praeclaru(m) & necessarium est, ex duabus illis ingenuis artibus, rhetorica scilicet, atq(ue) dialectica, ..: ac praeterea de imitatione praecepta quaeda(m) ita rara, ut mysteria potius eius facultatis dici queant… Basileae: Ioannis Oporin (T; Univerza Chicago; Univerza Harvard - Knjižnica Houghton; 143 strani; 16 cm).

Dietl, Gregorius; Rostinger, Balthasar Franciscus Adolphus. (1663). Theses philosophicae de mundo, coelo, et elementis: quas in alma & archieposcopali universitate Salisburgens. Salisburgi: Joannis Baptistae Mayr, typographi aulico.academici. (T; Saint Vincent College (Pennsylvania)).

Dietrichstein, Franc Anton; Geraldini, Balthasar. (1661). Quaestiones philosophicae in antiquissima et celeberrima universitate Viennensi, ab illustrissimo Sac: Rom: Imp: Comite Francisco Antonio de Dietrichstein, disputandae, praeside R.P. Baltasare Geraldino, Soc: Jesu. Viennae Austriae: Typis Matthei Cosmerovis. (2 zvezka 515 (15) + 502 (14) strani, 13 cm). (T; Univerza Fordham, New York; NUK-21411).

Eustachio à Sancto Paulo. (1609). Paris: C. Castellan. Ponatisi: (1616). Summa philosophiae quadripartita, de rebus dialecticis, moralibus, physicis, & metaphysicis …authore Fr. Eustachio a S. Paulo, ex congregatione Fulinensi, ordinis Cisterciensius. Coloniae; Hearedum Lazari Zetzneri (T; Univerzitetna knjižnica Yale; 153+349+65 strani, vsak del z lastno paginacijo, kazalo pa skupaj); (1620) Paris: Petris Bilaine; (1638) Coloniae, Genevae: Philipp Albert; (1638) Cantabrigae: Roger Daniels; (1640); (1648); (1649).

Fonseca, Pedro de. (1577). Commentariorum Petri Fonsecae... in libros Metaphysicorum Aristotelis Stagiritae tomus primus (-secundus). Romae: Franciscus Zanetti & Bartholomei Tosi (2 zvezka; 4o). Ponatis: (1590). Commentarius in libros metaphysicorum Aristoteles. Lugduni (T).

Fonseca, Pedro de. (1564). Institutionum Dialecticarum Libri Octo. Lisbon. Ponatis: (1615). Coloniae (T).

Galgemair, Georg; Brentel, Georg (ur.). (1610). Georgij Galgemairs kurtzer unnd gründlicher underricht wie der künstliche proportional circul ausszutheilen sey ... Laugingen: I. Winter. Ponatis: (1615). Herrn Georgij Galgemairs kurtzer gründlicher gebesserter unnd vermehrter underricht zubereitung und gebrauch der hochnutzlichen mathematischen instrumenten proportional schregmäss und circkerls benebens dem fundament dess visierens. Ulm: Joh. Meder (T; 130 strani; 20 cm). Ponatis: (1655). Augsburg: J. Weh.

Galilei, Galileo. (1606). Le operazioni del compasso geometrico et militare. Padova: Pietro Marinelli (NUK-8354; privezano h Capra 1606). Berneggerejev prevod: (1612). Galilaei de Galilaeis. Patritii Florentini, mathematum in gymnasio Patavino… De proportionum instrumento a se invento, quod meritň compendium dixerisuniversae geometria, tractatus ... ex Italica in Latinam linguam nunc primum translatus, rogatu philomathematicorum a Mathia Berneggero ex italica in latinam linguam nunc primům translatus: adjectis etiam notis illustratus, quibis & artificiosa instrumenti fabrica, & usus ulterior exponitur. Strasbourg: Carol Kieffer (T; Univerza Amsterdamse; Univerza Leyden; 12 + 104 strani; 4o). Privez: Travagini (1669).

Gautruche, Pierre. (1653). Institutio totius philosophiae cum introductione ad alias facultates. 1-3. Cadomi (Caen): Adam & Joann Cavelier. Dopolnjeni ponatis: (1661) Philosophiae ac Mathematica totius institutio (Institutionis philosophiae physica universalis). Vienna: Johannes Blaeu (T).

Gspan, Alfonz; Badalić, Josip. (1957). Inkunabule v Sloveniji. Ljubljana: Slovenska Akademija Znanosti in Umetnosti.

Goclenius, Rudolph (ur.). (1590). Psychologia: hoc est, De hominis perfectione, animo et in primus ortu hujus, commentationes ac disputationes quorundam theologorum & philosophorum nostra aeatis. Marpurgi (T).

Gumppenberg, Wilhelm. (1655). Idea Atlas Mariani de Imaginibus miraculosis B. V. Mariae. Tridenti: Carol Zanotti. Ponatis: (1672). Atlas Marianus. Viennae (z Geyerjevim prispevkom: Imago B.V.M. Societatis Jesu, No. CCXI, strani 321-322 in No. CDLXXI, stran 565).

Hispanus, Peter; Versor, Johannes (ur.). (1622). Petri Hispani Summulae logicales: cum Versorij Parisiensis clarissima expositione. Parvorum item logicalium eidem Petro Hispano ascriptum opus, nuper in partes ac capita distinctum. Coloniae Agrippinae: Anton Hierat (T; Univerza Loyola v Chicagu; 589 strani; 21 cm).

Höcker, Jonas. (1606). Clavis philosophiae Aristotelicae: continens dilucidas Graecorum terminorum explicationes... fabrefacta a Iona Höckero. Tubingae: Greppenbach (T; 310 strani).

Keckermann, Barthilomeaus. (1613). Systema systematum in duous tomis complexa angesegt, davon jedoch nur eines verfindig ist, das anderer .. authoris… Bartholomeai Keckermani, omnia huius autoris scripta pilosophica uno volumine comprehensa. Lectori exhibens. Hanoviae: Antonius (T).

Kircher, Athanasius. (1657). Iter Extaticum II. Qui et Mundi Subterranei Prodromus dicitur. Quo Geocosmi opificium sive Terrestris Globi Structura… In III. Dialogos distinctum. Romae: Mascardi (T).

Labbé, Pierre. (1664). Petri Labbé’e societate Jesu elogia Sacra theologica, et philosophica. Regia. Eminentia. Illustria. Historica. Poetica. miscellanea. Gatanopoli: Philip Charvys (T; Boston College; 468 strani; 31 cm (folio)). Ponatisi: (1674); (1686); (1706).

Laurentius, Josephus. (1664). Josephi Laurentii Lucensis S.T.D. Amalthea onomastica, in qua voces universae abstrusiores, sacrae, profanae, antiquae, antiquatae, usurpatae, usurpandae e Latinis, Latino-Graecis, Latino-barbaris, criticis, antiquariis, thesauris, lexicis, onomasticis, glosariis, matheseosos, jurisprudentiae, medicinae, aliarumque disciplinarum authoribus quibusque indicatis excerptae et Italicae interpretatae. Lugduni (Lyon): Laurent Anisson (T; 790 strani; 37 cm).

Lefèbvre, Jean Rodolph. (1625). Cursus physicus... Genevae (T; 498 strani; 8o).

Lindelauf, Joannes. (1662). Philosophia rationalis. Viennae: Cosmerovis (T; tiskano v 8o in 12o).

Magirus, Joannis. (1600). (pod psevdonimom Joannis Austriacis). Ponatis pod pravim imenom: 1603. Ioannis Magiri… Physiologiae peripateticae Lib. VI.: cum commentariis. Francoforti: Nebenius. Ponatis: (1629). Physiologiae peripateticae Lib. VI.: cum commentariis, in quibus praecepta illius perspicuč eruditčque explicantur, & ex optimus quibusque peripateticae philosophiae interpretibus Platone, Aristotele, Zabarella, Archangelo Mrercenario, Thoma Erasto, Iacobo Scheqkio, Scaligero, Vico Marcurio, Contareno Cardinale, Hermolao Barbaro, Francisco Patricio, & aliis discepantur. Quibus additur Caspari Bartholini Malnogii Dani Enciridion metaphysicum, cum indice rerum & verborum quae in toto opere continentur locupletissimo. Coloniae: Peter Albert (T).

Marci, Johannes Marcus. (1662). (Pan ek Pant n) seu Philosophia Vetus Restituta. Pragae: Typys Academicis (T).

Mas, Diego. (1592). Commentaria in Porphyrium et universam Aristotelis Logicam, una cum qiestionibus qua a gravissimi viris agitari solent tomi duo. Valencia. Ponatisa: (1599). Valencia; Commentarum in Porphyrium et in universam Aristotelis Logicam, una cum qiestionibus qua a gravissimi viris agitari solent tomi duo. Coloniae: Conrad Bütgen; (1621). Moguntia (T; dva zvezka v eni knjigi).

Mas, Diego. (1599). Commentaria in universam philosophiam Aristotelis, hoc est VIII libros Physicorum. Valencia: Peter Patricius, expensis Balthasar Simon. Ponatisa: (1618). Coloniae Agripinae: Butgen; (1628). Commentaria in universam Aristotelis philosophiam una cum quaestionibusquae a gravissimis philosophis agitantur tomi duo: in quorum primo duo priores lib. De physica Auscultatione; altero sex posterioris Libri physicorum explicantur. Coloniae Agripinae: vdova Bütgen (T; Univerza Oxford; dva zvezka; 40).

Mauro, Silvestro. (1658). Quaestiones philosophicae Liber Quinque. 1-5. Romae. Ponatis: (1670). Quaestionum philosophicarum: liber primum continens primam partem logicae noc est summulas, questiones poemiales ad philosophiam a scientias a questiones de universalibus in communi. Romae: Michaelis Herculis (T).

Mauro, Silvestro. (1668). Aristotelis opera brevi paraphrasis illustrata. 1-6. Romae (T).

Melanchthon, Philippus; Artz, Frederick Binkerd. (1536). Dialecticae … libri IV. Ex ultima autoris recognitione. Lugduni: Sebastianus Gryphius (T; NUK-4877).

Müller, Uwe. (2004). Die Bausch-Bibliothek in Schweinfurt - Katalog. Stuttgart: Acta Historica Leopoldina.

Nieremberg, Joannis Eusebio. (1633). Philosophia occulta lingua hispanica. Madrid (T).

Nolle, Heinrich. (1617). Theoria philosophiae hermeticae, septem tractatibus, quorum primus est: I. Verus Hermes. II. Porta Hermericae sapientae. III. Silentum Hermeticum. IV. Axiomata Hermetica. V. De generatione rerum naturalium. VI. De regeneratione rerum naturalium. VII. De renovatione. Hanoviae: Peter Anton. (T).

Oldenburg, Henry. (1966-1986). The Correspondence of Henry Oldenburg (ur. Hall, A. Rupert; Boas Hall, Marie). Zvezki III-XIII. Madison/London: The University of Wisconsin Press.

Piccolomini, Francesco. (1583). Universa philosophia de moribus (contra Zarabella). Frankoforti: Joan Saur (T). Ponatis: (1595) (NUK-29199).

Pierre de Saint-Joseph, Dom. (1654). Idea Philosophiae Moralis seu Ethica… pars quarta totius philosophia. Parisis (T). Ponatis: (1655). Coloniae Agrippinae: Constantin Munic (324 strani; 8o).

Porta, Giovanni Batista. (1550). Physiognomoniae coelestis libri sex. Rothomagi: Joann Berthelin (T; NUK-8878).

Porta, Giovanni Batista. (1561). Magiae naturalis, sive: De miraculis rerum naturalium Libri III. Joanne Baptista Porta Neapolitano Auctore. Lugduni: Guilielm. Roullium, Peter Leffen (T).

Sachs von Löwenheim, Philipp Jacob (ur.); Redi, Francesco. (1670). Miscellanea curiosa medico-physica Academiae Naturae Curiosorum; sive, Ephemeridum medicophysicarum germanicarum curiosarum Annus primus anni scilicet M. DC. LXXmi, continens celeberimorum medicorum in & extra Germaniam observationes medicas & physicas. Lipsiae: V. J Tresheri (T; 340 strani; 21 cm).

Schott, Gaspar. (1657). P. Gasparis Schotti Mechanica hydraulico-pneumatica… Francoforti ad Moenum: Heredum Joannis Godefridi Schönwetteri excudebat Henricus Pogrin, Typographus Herbipoli (T).

Smiglecki, Marcin. (1618). Logica Martin Smiglecii... Ingolstadii: Eder apud Elisabeth An-germariam viduam (T; 890+668 strani, dva zvezka; 4o).

Sommervogel, Carlos. (1890-1900). Bibliothèque de le Compagnie de Jésus, Première partie: Bibliographie par les Pères Augustin et Aloys de Backer, Nouvelle Édition par Carlos Sommervogel, S.J. Strasbourgeois, Bruxelles-Paris: publiée par la province de Belgique, Tome I-IX.

Sotheby’s, London. (1982). Catalogue of Valuable Printed Books and Atlases of the Fifteenth to the Seventeenth Century Formed in the Seventeenth Century by a Continental Nobleman and Now the Property of Senhor German Mailhos and Senhora Johanna Auersperg de Mailhos from Uruguay. London: Sotheby’s.

Stengelis, Georgis. (1616). Disputatio philosophica de bono et malo syllogismo, in catholica et celebri Accademia Dillingana Praeside Georgio Stengelio Societatis Jesu, philosophiae professore Ordinario, ad publicum certamen proposita. Dillingae: Viduanm Joannis Mayer (29 strani; 4o). Ponatisa: (1619). Libellus de bono et malo syllogismo… Monachii: Nicola Henric; (1623). Libellus de bono et malo syllogismo; Distributus in duas partes; quarum prima de Syllogismo, secunda de insolubilibus, deq Conversionibus agit Ingolstadt. Wilhelm Eder (T; 161 strani, 2 zvezka; 12o).

Sturmius, Johannes. (1539). Partitionum dialecticarum libri duo priores. Strasbourg: W. Rihel. Liber III 1543; liber IV 1548, 1571, 1592. Privezano s Sturmovimi deli: (1574). De imitatione oratoria libri tres. Strasbourg: N. Wyriot; (1575). De universa ratione ecocutionis rhetoricae libri IIII. Strasbourg: B. Jobinus (T).

Thorndike, Lynn. (1941-1958). History of Magic and Experimental Science. Vol. 5-8. New York: Columbia University Press.

Toledo, Francisco; Gottfrued; in drugi. (1573). Commentaria de physica auscultatione. Venetiis. Petnajst ponatisov: Toledo; Gottfrued in drugi. (1593). D. Francisci Toleti Societatis Jesu, Commentaria una cum questionibus in octo libros Aristotelis De physica auscultatione. Item, in lib. Arist. De generatione et corruptione. Nunc diligentei recognitione a quamplurimis mendis studiossisime expurgata. Cum dupli indice copiosissimo. Coloniae: Birckmann, sumtibus Arnold Mylius; (1615). Coloniae (T); (1616). Venetiis (T).

Toledo, Francisco. (1586-1592). Opera omnia. Opera philosophica. Lyon. Ponatis: (1615). Coloniae (T).

Travagini, Franciscus. (1669). Francisci Travagini super observationibus a se factis tempore ultimorum terraemotuum, ac potissimum Ragusiani, physica disquisitio, seu Gyri terrae diurni indicium. Lugduni Batavorum: s.n. (T; Univerza Illinois; 20 cm, 9+29 strani). Privez: Galilei (1612).

Du Trieu, Philippe. (1614). Manductio ad Logicam: sive Dialectica studiosae juventuti ad Logicam praeparandae conscripta. Duaci: Balthasar Beller. Ponatisa: (1635). Coloniae Ubiorum (Cologne): Johann Knichius (195 strani; 15 cm); (1657). Coloniae (Köln): Johannes Kinckius (T; Tübingen UB; Münster ULB; Jena ULB; Augsburg UB).

Weiss, Mathia; Alcuin. (1628). Dialectica. Salisburgi (T). Ponatis: (1629). Ad logicam, sive organum Aristotelis introductio. Item. Flacci Albini, seu Albini, Dialectica. Salisburgi.

Wildenberg, Heronymus. (1571). Totus philosophiae humanae in tres partes… Basilea: Oporniana (T; Univerza Yale).

Zimara, Marco Antonio. (1562). Marci Antonii Zimarae philosophi consummatissimi tabula dilucidationum in dictis Aristotelis et Averroes. 1-2. Venetiis: Juctas (T; Univerza Montreal; Univerza Leyden; Univerza Chicago). Ponatis: (1576). Venetiis: Juctas (Pomorski muzej Sergej Mašera Piran; 415 listov).

Prenosi

Objavljeno

06.06.2006

Številka

Rubrika

ČLANKI

Kako citirati

Južnič, S. (2006). FIZIKALNE KNJIGE V TURJAŠKI KNJIŽNICI. Knjižnica: Revija Za področje Bibliotekarstva in Informacijske Znanosti, 50(3). https://doi.org/10.55741/knj.50.3.14156