KNJIGE IZ TURJAŠKE »KNEŽJE« ZBIRKE V SODOBNIH SLOVENSKIH KNJIŽNICAH
DOI:
https://doi.org/10.55741/knj.51.1.14185Ključne besede:
turjaška »knežja« fidejkomisna knjižnica, zasebne knjižnice, knjižnični fondi, matematika, naravoslovje, Auersperg (rodbina), zgodovinski preglediPovzetek
IZVLEČEKPopisane so doslej neznane na Kranjskem ohranjene knjige iz nekdanje ljubljanske turjaške »knežje« fidejkomisne knjižnice. Po rokopisnem katalogu grofa Volfa Engelberta Turjaškega (1668) v prepisu iz leta 1762 in po prodajnih katalogih (1982-1983) so zaenkrat raziskana le prirodoslovno-matematična dela. Na Kranjskem je ostalo (vsaj) šest prirodoslovno-matematičnih knjig iz Volfove, pozneje turjaške »knežje« fidejkomisne zbirke; te knjige so danes predvsem v NUK. Več medicinskih knjig imajo v svojih zbirkah slovenski zasebniki. Ker pregledani del nekdanje turjaške »knežje« fidejkomisne knjižnice obsega komaj njeno desetino, je pri nas gotovo ohranjenih še veliko več nekoč Volfovih knjig, ki jih prepoznamo po značilnih Schönlebnovih lastniških vpisih in/ali po poznejših Radicsevih lastniških nalepkah s turjaškim knežjim grbom. Članek pojasnjuje, kako so nekatere izmed knjig iz nekdanje ljubljanske »knežje« fidejkomisne knjižnice ostale na Kranjskem. Raziskane so nekatere knjige iz nekdanje turjaške knjižnice v Narodnem muzeju in knjige v Pokrajinskem muzeju Kočevje, za katere sicer prevladuje mnenje, da izhajajo iz knjižnice sina Volfovega bratranca, dednega maršala Kranjske, ki se je sam prav tako imenoval grof Volf Engelbert Turjaški (* 1641).
Prenosi
Literatura
HHStA, FAA - Dunaj, Minoritenplatz 1, Haus-, Hof- und Staats-archiv, Dep. Fürstlich Auerspergsches Archiv, VII Laibach, A 14/4 conv. 1 Laibach-Fürstenhof 1729-1895.
Verzeichnis - Verzeichnis der vom Feuer geretteten Bücher des gewesten Collegii S.J. NUK. Rokopisni oddelek. 31/83. 1. 3. 1775.
Aldrovandi, Ulysse (Ulisse). (1605). Storia Naturale. Bologna. Prevodi: 1606-1640: 1606. Ulyssis Aldrovandi de Reliquis Animalibus exanquibus libri quator, nempe de mollibus, crustaceis, testaceis et zoophytis. Bononiae (T); (1613). Ulyssis Aldrovandi de piscibus libri V. et de cetis liber I. Bononiae (T). Privezano: (1621). Ulyssis Aldrovandi. Historia quadrupedum omnium bisuliorum. Bononiae (T); (1637). Ulyssis Aldrovandi. De quadrupedibus digitatis viviparis libri III. Et de quadrupedibus digitatis oviparis libri II. Bononiae: Nic. Teballin (T); (1640). Ulyssis Aldrovandi. Historia serpentum et draconum libri II. Bononiae: Clem. Feronuim/Bononiae: Bellagamba (T).
Asclepi, Giuseppe Maria. (1768). Vsv in planetarium diametris metendis: Excercitatio Optico-astronomica habita in Coll P.P.S.J. Romae 1765. Graecii 1768. De Obiectivi Micrometri usu in Planetarum Diametris Metiendis. Exercitatio Optico-Astronomica habita in Collegio Romano a Patribus Societatis Iesu Anno MDCCLXV.III. Non. Sept. Graecii: Typis Haeredum Widmanstadii. Assertationes ex Universa Philosophia, quas in Archi-Ducali, et Academico Societatis Iesu Gymnasio Labaci Anno M.DCC.LXVIII. Mense Augusto, die_ Publice Propugnandas Susceperunt Eruditus, ac Perdoctus Dominus Franciscus Karpe, Carniolius Labacensis, Eruditus, ac Perdoctus Dominus Franciscus Suetiz, Carniolus Lythopolitanus e Sem. S. J. Ex Praelectionibus R.P. Ioannis Baptistae Pogrietsnig e Societate Iesu, Philosophiae Professoris publici, et Ordinarii. Graecii (NUK-8209).
Baraga, France (ur.). (2003). Letopis Ljubljanskega kolegija Družbe Jezusove (1596-1691). Ljubljana: Družina.
Bošković, Rudjer Josip. (1768). Theoria Philosophiae Naturalis, redacta ad unicam legem virium in natura existentium auctore P. Rogerio Josepho Boscovich Societatis Jesu, nunc an ipso Perpolita, et austa, As a plurimis paecedentium editionum mendis expurgata. Editio Veneta prima ipso Auctore Praesente, et Corrigente. Venetiis: Ex Typographia Remondiniana. Superiorum Permissu, ac Privilegio. Assertiones ex Vniversa Philosophia, quas in Archi-ducali, et Academico Societatis Iesu Gymnasio Labaci. Anno M.DCC.LXVIII. Mense Augusto, die_ Publice Propugnandas Praenobilis, ac Perdoctus Dominus Petrus Antonius Modesti, Carnilous Labacensis. Ex praelectionibus R.P. Ioannis Baptistae Pogrietschnig e Societate Iesu, Philosophiae Professoris Publici, et Ordinarii. Labacii (PMK- II/106; NUK-8180; NUK-8179; NM-12262).
Cardano, Girolamo. (1550). Hieronymi Cardani medici mediolanensis De subtilitate libri XXI... Norimbergae: Joh. Petreium (PMK-II/107). Privezano: Cardano. (1557). Hieronymi Cardani Mediolanensis De rerum varitate libri XVII: adiectus est capitum, rerum & sententiarum notatu dignissimarum index. Basileae: Hernici Petri.
Corradino, Saverio. (1993). L’«Ars Magna Lucis et Umbrae« di Athanasius Kircher. Archivum Historicum Societatis Iesu. 62/124: 249-279.
Črnivec, Živka in sodelavci (ur.). (1999). Ljubljanski klasiki 1563-1965. Ljubljana: Maturanti klasične gimnazije.
Dietl, Gregorius; Rostinger, Balthasar Franciscus Adolphus. (1663). Theses philosophicae de mundo, coelo, et elementis: quas in alma & archieposcopali universitate Salisburgens. Salisburgi: Joannis Baptistae Mayr, typographi aulico.academici (T).
Furttenbach, Joseph. (1627). Halinitro-Pyrobolia. Beschreibung einer newen Büchsenmeisterey, nemlichen: Gründlicher Bericht, wie der Salpeter, Schwefel, Kohlen, unnd das Pulfer zu praepariren, zu probieren auch langwirzig gut zu behalten... Ulm: Johan Saurn. Ponatis: (1643). Büchsenmeisterey=Schul darinen die erangehen die Büchsenmeisterey und Fena wercken. Ulm: Johan Schult (T; NM-18719/1, NM-18719/2). Privezano k ponatisu: Furttenbach. (1635). Architectura universalis das ist: von Kriegs-Statt= und Wasser Gebäwen. Ulm: Johan Sebastian Meder (T; NM-18718/1, NM-18718/2, ekslibris: 1689 ex libris Wolfgang. Engelbert Comitis ab Auersperg).
Garzarolli, Janez Krstnik. (1646). De catarrho liber unus: Auctore Joanne Baptista Garzaroll ŕ Roccolgiano Philosophiae, ac Medicinae Doctore. Ad Illustrissimum P. D. Francescum de Lanthieri Comitem Sacra Romani Imperii & paratico, Liberum Baronem de Shenhaus, dominum Raifenberg, & Vipaci, & Painchirchenturn, Sacrae Caesareae Maiestatis Ferdinandi III haereditarum pincernam necnon Capitaneum Illustrissimi Comitatus Goritiae. Utini (Videm): Nicolai Schiratti (T).
Hill, Jonathan A., Heffelfinger, Ellen B. (ur.). (1983). Scientific, Medical & Natural History Books; From the Libraries of Prince Fürstenberg, Wolfgang Engelbert Graf von Auersperg, and the Duke of Devonshire. New York: Jonathan A. Hill.
Kircher, Athanasius. (1646). Athanasii Kircheri Fuldensis Bvchonii e Soc.IESU Presbyteri Olim in Herbipolensi, & Avenionensi Societatis IESU Gymnasiis Orientalium linguarum, et Mathesos, nunc huius in Romano Collegio Professoris Ordinarii Ars Magna Lucis et Umbrae, In decem Libros digesta Quibus Admirandae Lucis et Umbrae in mundo, atque adeň universa natura, vires effectusq. uti nova, ita varia nouorum reconditiorumq. speciminum exibitione, ad varios mortalium usus, panduntur. Cum Privilegio Sacr. Caesar. Maiestatis. Romae: Sumptibus Hermanni Scheus. MDCXLVI: Ex Typographia Ludovici Grignani. Superiorum Permissu. Liber I Physiologia Lucis, Sciasiphia, Ars Chromatica. Liber Primus Physiologia Lucis & Umbrae. Pars Prima Photosophia, sive de lucidis mundi corporibus, luminisque ab iis profluentis naturae & affectione (T). Ponatis: 1671. Amsterdam. DOI: https://doi.org/10.5479/sil.98104.39088002320398
Lines, David A. (2006). Natural Philosophy and Mathematics in Sixteenth – Century Bologna. Science & Education. 15: 131-150. DOI: https://doi.org/10.1007/s11191-004-8045-8
Mayr, Joannis Baptistae. (1678). Catalogus Librorum qui Nundinis Labacensibus Autumnalibus in Officina Libraria Joannis Baptistae Mayr, Venales prostant. Ljubljana: Mayr.
Merill, Brian L. (ur.). Athanasius Kircher (1602-1680) Jesuit scholar. 1989. Provo: Utah Friends of the Brigham Young University Library.
Moreaus (Moreus, Moreao, Moreis), Francisco. (1669). Opus de maligna febre paroxisante, divisum in tres tractatus Consultationes et super unamquamque medici, per totum morbi decursum, operationem, utilissimas novellis practicis observationes continens auctore Francisco Moreao Bruxellensi. Venetis: Paul Balemeam (T).
von Radics, Peter. (1878). Die Hausbibliothek der Auersperge. Neuer Anzeiger für Bibliographie und Bibliothekwissenschaft (ur. Petzholdt, Julius, Dresden: G. Schönfeld’s Verlagsbuchhandlung). 10-17, 50-55.
Schönleben, Janez Ludvik. (1681). Genealogia Illustrissimae Familiae Principum, Comitum et Baronum ad Auersperg. Ljubljana: J.B. Mayr (T).
Sotheby’s, Bloomfield Place, New Bond Street, London WIA 2AA. (1982). The Catalogue (A Collection) of Valuable Printed Books and Atlases of the Fifteenth to the Seventeenth Century Formed in the Seventeenth Century by a Continental Nobleman and Now the Property of Senhor German Mailhos and Senhora Johanna Auersperg de Mailhos from Uruguay. Days of Sale Monday, 14th June 1982 Lots 1-223. Tuesday, 15th June, 1982 Lots 223-440 at eleven o’clock precisely each day. London: Sotheby’s.
Sotheby’s, London. (1983). Second Day’s Sale: 27th May, 1983 at 10:30 AM precisely, Continental and Early Printed Books and Bindings, The property of Seńor German Mailhos and Seńora Johanna Auersperg de Mailhos, of Montevideo, Uruguay. The Catalogue of Valuable Printed Books and Atlases. London: Sotheby’s. str. 133-171.
Verbec, Janez Krstnik (Verbezius); Sorbait, Paul. (1661). Disputatio medica, de natura et usus acidularum; quam divina favente clementia: decreto, authoritate et consensu praenobilium, strenuorum, magnificorum, excellentissiumorum, & clarissimorum virorum, magnifici D. rectoris, spectabilis inclytae Facultatis Mediciane D. Decani, DD. Seniorun ac professorum, sacrae Caesareae Regiaeq(ue) Majestatis Consiliarorum: adeoq(ue) totius amplissimi medicorum Colegii, in antiquissimo ac celeb. Universitatis Viennensis Arci-Athenaeo... praeside praenobili, magnifico ac excellentissimo D. Paulo de Sorbait, Philos. & Medicinae Doctore ejusdem instit … Joannes Baptisat Verbezius... Viennae Austriae: Matthäus Cosmerovis (T).
Winter, Georg Simon. (1672). Georgi Simonis Winteri Tractatio nova de re equaria…= Neuer Tractat von der Stuterey oder Fohlenzucht… Nueremberg: Johann Andreae und Wolfgang Endter; Ponatisi: (1674). Georg Simon Winters Neuer Tractat von der Reith- Kunst.., Ulm: C.B. Kühne; (1678). Georgi Simonis Winteri Hippiater expertus seu medicina equorum absolutissima. Norimbergae: W.N. Endter & haeredum (T; PMK-II/108, lastniški zapis: »ex libris W. E. C A Auersperg 1678«).